Bir Masal Sadece Bir Masal Değildir

Masallar en kadim anlatı geleneklerinden. Günümüze kadar dilden dile aktarılarak geldiğinden, masalın ilk halinin nasıl olduğunu bilmemize imkan yok. Çünkü masal, her anlatıcıda yeniden şekilleniyor.

Bu şekillenme, zamanın değişmesiyle de ilintili, masalın içinden çıktığı kültürle de. Masaldaki  bu değişimlerde dikkat edilmesi gereken, masalın kemik yapısının bozulmaması. Onun dışındakiler anlatıcının, ne anlatmak istediğiyle alakalı.

Bir anlatıcı olarak rahatlıkla söyleyebilirim ki  masallarımızı okuduğumda ya da dinlediğimde kendisiyle bağ kurduklarımı anlatıyorum. Tabii anlatımı yaş grubuna göre ve günümüz şartlarına uygun olarak yapıyorum.

Tercihim bizim masallarımızı anlatmaktan yana olduğundan, anlatıya illaki tekerlemeyle başlıyor sonunda da gökten elmaları düşürüyorum.

• Dikkatin sürekli canlı kalmasını sağlar.

Çocuklarda yaşlarına göre dikkat süreleri vardır ve siz uzun bir anlatı yapacaksanız, onların dikkatleri dağıldığında tekrar toplamak için çeşitli oyunlar ve drama çalışmaları eklemelisiniz.

Kafdağı’na gidecekseniz, ellerini bacaklarına vurup “az gitmişler uz gitmişler” diye ritim tutarsanız çocuk masalı yaşayacağı için seve seve size katılır, oynar ve masalın devamını da merakla bekler. Bu merak sabırlı olmayı da öğretir.

• Çocukların anlatılanla bağ kurması sağlanır.

Çocuklar, özellikle de 1 yaşından sonra model alma ve taklit etme yeteneğini geliştirir. Kiminle en çok vakit geçiriyorsa onunla kendilerini bir görür. 3-11 yaşındaysa çevreden aldıklarıyla kimliği şekillenir.

Siz çocuklara sadece çizgi filmleri sunarsanız, pasif olarak izlemeyi ve oradaki karakter ne yapıyorsa onu yapmayI öğrenirler. Günümüzde buna çok sık başvuruluyor ve sonuçları da ortada. Fakat siz çocuğa masallar anlatır, masal kahramanlarına da çocuğunuzun kazanmasını istediğiniz özellikleri yüklerseniz, büyüdüğünde bağımlı değil bağlı olmayı ve kime neye nasıl bağlanacağını farkında olmadan öğrenir.

• Çocuklar rutinleri sever ve mesajları oyunla öğrenir.

Yetişkinler olarak biri bize nasihat ettiğinde, bunu da direkt yüzümüze söyleyerek yaptığında nasıl rahatsızlık duyuyorsak, çocuklara da sürekli direktiflerle yapmasını istediklerini söylediğimizde hisleri bizimkiyle aynı olacak; sadece tepkileri farklı olacaktır.

Onlara her gün masal anlatırsak ve bir de masala oyunlar katarsak, kazandırmak istediğimiz özellikler çocuk tarafından kabul görecektir. Keloğlan’ın “Açıl Sofram açıl” dediğinde sofrasının açılmasını, bir sofra örtüsüyle yapıp sanki üzerinde farklı yiyecekler varmış gibi hayal ederek masalı oynarsak bir de sonrasında belki “Sofrada süt vardı, haydi biz de sütümüzü içelim dersek ve bunu bir süre yaparsak, çocuk süt içme alışkanlığı kazanacaktır. Bunun yanında, bir şeylerin gerçekleşmesi için bazı sözler söylemesi gerektiğini fark edecek ve “lütfen, teşekkür ederim” vb. kelimeleri hayatın içinde insanların birbirlerinin dünyasını açacak kelimeler olduğunu anlayacaktır.

• Çocuğun dil gelişimine katkı sağlar.

Çocuklar 1 yaşından sonra yavaş yavaş konuşmaya başlar. “baba, dede” diyerek başlar, sonra da diğer kelimeleri de söyler ve yaşına göre de iki, üç, dört ve üzeri kelime sayısından oluşan cümleler kurarlar. Peki konuşamadıklarında bizi anlamazlar mı? Elbette anlarlar. Çocuk erken yaşlardan itibaren ne kadar çok kelime duyarsa, konuşması da o kadar zengin olacaktır. Ve çocuğun, Mevlana’nın da ifade ettiği gibi, sesi değil sözü yükselecektir. Masallar kelime hazinesinin gelişmesine en büyük destektir ve masal anlatırken çocukla dil üzerinden iletişim kurulduğundan, çocuk konuşarak anlaşmayı öğrenecektir.

• Uygulamayla desteklenen anlatılar akılda daha kalıcı olur.

Her gün masal anlattık, bunun faydalarını görmeye başladık. Bir de anlatılan masalla ilgili, anlatı sonrası küçük bir atölye yaptık mı, pekiştirme tamamlanmış olacaktır.

Limon Kız masalını anlattıktan sonra beraber mutfağa girip limonata yapmak ve ailece bunu içmenin verdiği lezzeti hayal etmenizi istiyorum. Ya da Nohut Oğlan masalının ardından, haşlanmış nohut ve kürdanlarla yapılacak üç boyutlu uzay matematiği etkinliğinin kazanımları ömür boyu sürecektir. Masal kahramanının origamisini yapmak, kahramanın sarayının legodan makete dönüşmesi, bir zemin üzerine masalın çizilmesi ve boyanması… Bunların çocuk için kazanımları, paha biçilemez.

İçine oyun ve drama katılarak yapılan masal anlatıları, beynin bütün loblarını çalıştırır. İşte tüm bu sebeplerden bir masal sadece bir masal değildir.